Wykłady i warsztaty podczas Metropolitalnego Festiwalu Nauki ENIGMA

Pracownicy Katedry Informatyki Ekonomicznej przeprowadzili wykłady i warsztaty podczas pięciu edycji Metropolitalnego Festiwalu Nauki ENIGMA. W wydarzeniach wzięło udział ponad 1000 uczniów z różnych szkół Poznania i Szamotuł. Materiały przedstawione podczas Festiwalu zawierały zagadnienia związane z badaniami naukowymi naszej Katedry w zakresie automatycznej identyfikacji fałszywych wiadomości w Internecie, oceny jakości informacji w Wikipedii z wykorzystaniem algorytmów sztucznej inteligencji oraz technologii blockchain.

Identyfikacja prawdziwych i fałszywych informacji w Internecie z wykorzystaniem sztucznej inteligencji oraz wielkich zbiorów danych

Zagadnienia związane wykorzystaniem sztucznej inteligencji i wielkich zbiorów danych do identyfikacji fake newsów przedstawili dr Włodzimierz Lewoniewski oraz dr Milena Stróżyna. Podczas warsztatów uczniowie mieli możliwość sprawdzić swoje umiejętności w tym zakresie. Dodatkowo odbyła się dyskusja na ten temat, podkreślając jak istotne jest dla naszego społeczeństwa zrozumienie i walka z dezinformacją.

Identyfikacja fałszywych informacji, zwanych również „fake news”, jest jednym z głównych wyzwań współczesnego cyfrowego świata. Z pomocą sztucznej inteligencji i wielkich zbiorów danych (Big Data) istnieje możliwość identyfikacji takich informacje w sposób znacznie bardziej efektywny. Algorytmy oparte o sztuczną inteligencję są w stanie analizować teksty na wiele różnych sposobów. Na przykład, może szukać znanych wskaźników fałszywych informacji, takich jak skrajne emocje, nadmierne użycie dużych liter, czy nieprawdziwe twierdzenia. Może również sprawdzać, czy źródło informacji jest wiarygodne, czy jest często cytowane jako źródło fałszywych informacji.

Algorytmy oparte o sztuczną inteligencję są w stanie uczyć się z dużych zbiorów danych, jak wyglądają prawdziwe i fałszywe informacje. Może to obejmować analizę struktury tekstu, stylu pisania, czy używanych słów. Przy użyciu algorytmów uczenia maszynowego, takich jak sieci neuronowe, można nauczyć się automatycznie rozpoznawać fałszywe informacje z różnym stopniem dokładności. Dodatkowo stosując algorytmy oparte o sztuczną inteligencję można analizować, jak informacje rozprzestrzeniają się w sieci. Fałszywe informacje często rozprzestrzeniają się w specyficzny sposób, na przykład szybko zyskują popularność, ale są udostępniane przez konta, które mają mało obserwujących, lub które zostały niedawno utworzone. Sztuczna inteligencja może wykorzystać te informacje do identyfikacji potencjalnie fałszywych informacji.

Nowoczesne technologię pozwalają automatycznie sprawdzać fakty przedstawione w informacjach. Może to obejmować sprawdzanie dat, miejsc, osób, czy wydarzeń w zewnętrznych bazach danych i porównywanie ich z prezentowanymi informacjami. Tutaj mogą być szczególne przydatna analiza semantyczna tekstów – sztuczna inteligencja jest w stanie zrozumieć kontekst i znaczenie tekstu, co pozwala na identyfikację fałszywych informacji, które mogą nie być oczywiste na pierwszy rzut oka.

W ramach prezentacji zostały przedstawione badania naszej Katedry w zakresie automatycznej oceny jakości informacji w jednym z najbardziej popularnych internetowych źródeł informacji – Wikipedii. Na podstawie analizy ponad 60 milionów artykułów Wikipedii w ponad 300 różnych wersjach językowych można w pewien sposób zautomatyzować proces identyfikacji potencjalnie nieprawdziwych informacji. Dodatkowo można przeprowadzić analizę wiarygodności źródeł informacji, które są umieszczone w setkach milionów przypisów w artykułach Wikipedii.

Zasada wolnej edycji tej encyklopedii polega na umożliwieniu każdemu użytkownikowi internetu dodawania, edytowania i usuwania treści. Ma to pewne zalety i wady. Na Wikipedii mogą pojawiać się nieprawdziwe informacje, dezinformacje czy wręcz wandalizm, co może wpłynąć na wiarygodność i jakość treści. Utrzymanie wysokiej jakości artykułów jest wyzwaniem, zwłaszcza biorąc pod uwagę skalę i różnorodność tematów. Wymaga to aktywnej społeczności moderatorów i edytorów, którzy pilnują zasad Wikipedii i dbają o jakość treści. Dodatkowo informacja w każdej wersji językowej może być edytowana niezależnie.

Nasza katedra obecnie realizuje projekt OpenFact, który jest prowadzony we współpracy z partnerami technologicznymi i merytorycznymi, m.in.: Google, Facebook, Bright Data, Harvard University, a także czołowych organizacji fact-checkingowych w Polsce. Podczas ewaluacji pierwszej fazy programu INFOSTRATEG Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, w zakresie detekcji fake newsów z użyciem sztucznej inteligencji, projekt OpenFact otrzymał najwyższą liczbę punktów.

Lańcuch bloków (blockchain)

Kwestie związane technologią łańcucha bloków (blockchain) oraz potencjał tej technologii do przekształcania naszego społeczeństwa i gospodarki przedstawił dr Piotr Stolarski. Ta technologia jest znana przede wszystkim jako podstawa dla kryptowalut (takich jak Bitcoin) oraz ma potencjał przekształcić wiele sektorów gospodarki i społeczeństwa.

Technologia blockchain jest często nazywana technologią przyszłości. Jednym z powodów jest bezpieczeństwo i niezawodność – blockchain jest wyjątkowo bezpieczny dzięki swojej strukturze, która nie pozwala na modyfikację już zarejestrowanych danych. Każdy blok informacji jest kryptograficznie zabezpieczony i połączony z poprzednim blokiem, tworząc niezawodną sieć danych. Dodatkowym atutem technologii blockchain jest decentralizacja przechowywanych danych – nie ma potrzeby polegania na centralnym organie, takim jak bank lub rząd, do przeprowadzania transakcji lub zarządzania danymi. To przekłada się na większą transparentność i odporność na manipulacje. Poza tym, transakcje oparte na blockchainie są szybko przetwarzane, bez względu na lokalizację stron, eliminując potrzebę pośredników i związane z tym opóźnienia oraz koszty.

Ogólnie technologie łańcuchu bloków mają szeroki zakres zastosowań: blockchain ma potencjał do przekształcania różnych sektorów, począwszy od finansów, łańcuchów dostaw, sektora zdrowia, energetyki, nieruchomości, aż po sektor publiczny i edukację. Może służyć do zabezpieczania transakcji, zarządzania aktywami cyfrowymi, przechowywania danych medycznych, śledzenia pochodzenia produktów, i wiele więcej. W ramach omówienia technologii blockchain warto też wspomnieć o pojęciu Smart Contracts – są to samowykonujące się umowy, które automatycznie realizują transakcje lub inne czynności, gdy spełnione są określone warunki. Dzięki temu procesy są znacznie bardziej efektywne i bezpieczne. Innymi słowy, technologia blockchain stymuluje współpracę między różnymi podmiotami – zarówno jednostkami, jak i instytucjami – poprzez tworzenie ekosystemów opartych na zaufaniu i przejrzystości.

Metropolitalny Festiwal Nauki ENIGMA

Celem Metropolitalnego Festiwalu Nauki ENIGMA jest zwiększenie efektywności kształcenia poprzez działania zmierzające do podniesienia kompetencji uczniów z różnych szkół. W dniach 19-28 kwietnia odbyło się pięć edycji tego wydarzenia. Organizatorem Festiwalu jest Stowarzyszenie Metropolia Poznań. Partnerem strategicznym jest Uniwersytetem Ekonomicznym w Poznaniu, którego wykładowcy dzielili się swoją wiedzą i doświadczeniem z młodzieżą.

Szkoły, które wzięli udział w Festiwalu:

Więcej informacji o projekcie ENIGMA można znaleźć na stronie: enigma.metropoliapoznan.pl